روانشناسی کودک و نوجوان
در این بخش، با بهره از روانکاوی معاصر، مطالعات دلبستگی و عصبروانکاوی، مقالههای علمی درباره رشد هیجانی، شناختی و هویتیابی در دوران کودکی و نوجوانی ارائه میکنیم.
ذهن کودک در حال ساختن خود در رابطههای زنده و احساسی است. معنای خود، دیگران و دنیا در جریان تعامل با والد بازآفرینی میشود و تجربههای اکنونی میتوانند برداشت کودک از گذشته را تغییر داده و بازسازی کنند.
کودک دنیا را ناامن میبیند وقتی پیوند عاطفیاش با والد میلرزد. این ناامنی نشانه ضعف نیست، بلکه بازتاب اضطراب درونی و نوسان اطرافیان است. امنیت با حضور آرام، نگاه پاسخگو و پذیرش بیقضاوت ساخته میشود.
نوجوان در روابطش بین میل ارتباط و ترس از صمیمیت نوسان دارد. میسنجد میتواند خودش بماند و در رابطه باشد. حضور آرام و بدون قضاوت والد، امنیت را تقویت میکند و راه رشد هیجانی و خودآگاهی را میگشاید.
کودک برای عبور از هیجانات سخت، به کسی نیاز دارد که در اکنونش بماند. همراهی بدون قضاوت، بدون تلاش برای اصلاح، فضایی میسازد که در آن، کودک احساس دیدهشدن و امنیت میکند و بهتدریج خودآگاهتر میشود.
ترمیم هیجانی کودک زمانی رخ میدهد که در فضایی امن، بیقضاوت و پذیرا شنیده شود. گفتگوهای سرشار از همدلی، حضور و حتی سکوت، پلی به سوی خودآگاهی، اعتماد و بازیابی روانیِ پایدارند.
برخی هیجانها در بدن کودک میمانند و با موقعیتهای مشابه، دوباره فعال میشوند. این تجربههای ناتمام، اغلب بیکلمهاند اما در واکنشهای بدنی تکرار میشوند. شنیدن این پیامهای خاموش، راهی بهسوی رابطهای امن است.
کودکان در لحظه زندگی میکنند و اغلب نمیتوانند احساساتشان را با واژه بیان کنند. همراهی با کودک یعنی حضوری آرام و بدون فشار؛ جاییکه تجربههای او، حتی در سکوت، شنیده میشوند و بذر امنیت کاشته میشود.
نوجوانان آرام، لزوما درون آرامی ندارند. اضطراب آنها در سکوت، بیخوابی یا انزوای پنهان بروز مییابد. شناخت بهموقع این نشانهها و ایجاد فضایی امن، پذیرا و بی قضاوت، راه نزدیکی دوباره به دنیای درونیشان است.
دروغهای کودکانه اغلب از دل احساساتی چون ترس، شرم، رابطه یا خیالپردازی میآیند. وقتی کودک یا نوجوان احساس امنیت نکند، برای محافظت، به پنهانکاری پناه میبرد. فهم این دروغها دریچهای به دنیای عاطفیست.
ترسهای شبانه کودکان بازتاب هیجانها و تجربههای حلنشدهاند؛ بدنی لرزان، دستی چسبیده یا چشمی در تاریکی، همگی شکلهایی از گفتگو هستند. فهم این نشانهها پلیست میان حضور والد و دنیای خاموش کودک.