فرزانه، مشاور تیم فروش، بارها دیده بود که وقتی مشکلی پیش می‌آید، یک نفر به سرعت شروع به انتقاد از دیگران می‌کند (نقش مهاجم)، دیگری تلاش می‌کند صلح ایجاد کند و همه را آرام کند (نقش منجی) و نفر سوم، سکوت می‌کند و احساس نادیده‌شدن دارد (نقش قربانی). این ترکیب در ظاهر طبیعی به‌نظر می‌رسید، اما در واقع، یک بازی تکراری و انرژی‌بر بود.

گروه‌ها و تیم‌ها، اغلب ناخواسته وارد این چرخه‌ها می‌شوند. وقتی روابط بین‌فردی بیش از حد تحت‌تأثیر احساسات کنترل‌نشده باشد، افراد دیگر را نیز به ایفای نقش خاصی «دعوت» می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که گویی آن نقش، تنها گزینه برای بقا در گروه است. مثلا اگر کسی بارها نجات‌دهنده باشد، دیگران هم ممکن است خود را ناتوان یا مقصر نشان دهند تا آن نقش باقی بماند.

در چنین فضاهایی، گفتگوها، تصمیم‌گیری‌ها و حتی تغییرات سازمانی، بیشتر به بازی‌های روانی شباهت دارند تا فرآیندهای منطقی. آیا تا‌به‌حال جلسه‌ای را تجربه کرده‌اید که در ظاهر درباره بودجه یا برنامه‌ریزی بوده، اما در باطن، پر از احساسات کنترل‌نشده و نقش آفرینی‌های غیررسمی بوده باشد؟

شناسایی این الگوها، گام اول برای خروج از آن‌هاست. اما مهم‌تر از شناسایی، توانایی «بیرون آمدن از نقش» است؛ یعنی فرد بتواند خود را در موقعیت ببیند، بدون آنکه توسط احساسات گذشته بلعیده شود.

مفهوم «روابط ابژه‌ای» در روانکاوی، دقیقا به همین بازتولیدهای ناخودآگاه در روابط امروز می‌پردازد. یعنی ما، اشیای (ابژه‌های) هیجانی مهمی را در ذهن خود داریم که افراد کنونی، ناخودآگاه جای آن‌ها را می‌گیرند. به همین دلیل است که گاهی یک همکار ساده، ناگهان برایمان تبدیل به منبع اضطراب یا دلگرمی افراطی می‌شود.