آیا تا به‌حال حس کرده‌ای در کنار بعضی آدم‌ها، خودت را راحت‌تر ابراز می‌کنی؟ و در کنار بعضی دیگر، مدام در تردید و دفاع هستی؟ تفاوت این رابطه‌ها، فقط در رفتار ظاهری طرف مقابل نیست؛ بلکه در حس درونی‌ای است که آن رابطه در تو زنده می‌کند.

مثلا نرگس، در رابطه‌ای طولانی، هر بار که احساس خشم یا غم می‌کرد، طرف مقابلش واکنش نشان می‌داد: «حالا این‌قدر گریه نداره!» یا «با این چیزا عصبی نشو!» کم‌کم نرگس یاد گرفت احساساتش را قورت دهد؛ چون رابطه، اجازه‌ی حضور کامل به او نمی‌داد. حالا حتی وقتی در رابطه‌ی جدیدی قرار گرفته، هنوز نمی‌داند چطور احساساتش را بدون ترس بیان کند.

برعکس، بعضی رابطه‌ها مثل خاک حاصل‌خیزند؛ وقتی در آن‌ها باشی، خودت را بیشتر می‌شناسی. چون طرف مقابل، به‌جای قضاوت، کنجکاوی دارد؛ به‌جای اصلاح‌کردن، همراهی می‌کند. این رابطه‌ها آینه‌ای شفاف‌ترند که تصویر تو را واضح‌تر بازتاب می‌دهند.

اما چطور می‌توان فهمید که یک رابطه، رشدآفرین است یا مانع؟ پاسخ همیشه روشن نیست، ولی می‌توان از بدن، احساسات و رفتارهای تکرارشونده سرنخ گرفت. هرجا احساس کردی نمی‌توانی خودت باشی، شاید آن رابطه، به‌جای رشد، نقش سد را بازی می‌کند.

برخی رابطه‌ها، با تمام نزدیکی‌شان، مثل یک مه غلیظ، تصویر ما را تار می‌کنند. نه به‌خاطر نبود علاقه، بلکه چون آن رابطه، ما را به بخشی از خودمان محدود می‌کند. مثل رابطه‌ای که فقط وقتی «قوی» هستی، پذیرفته می‌شوی. یا فقط وقتی «مفید» باشی، دوست‌داشتنی هستی. این نوع رابطه‌ها، خویشتن را قطعه‌قطعه می‌کنند.

برعکس، رابطه‌ای که رشد می‌دهد، تو را مجبور نمی‌کند بخشی از خودت را انکار کنی. حتی اگر گاهی تعارض پیش بیاید، یا اختلاف‌نظر داشته باشید، باز هم فضای پذیرفته‌شدن حفظ می‌شود. در چنین رابطه‌ای، می‌توانی بگویی «نمی‌دانم»، می‌توانی خسته باشی، و هنوز مطمئن باشی که ارزشمندی‌ات باقی‌ست.

گاهی برای سنجش یک رابطه کافی‌ست از خودت بپرسی: «آیا در این رابطه، بیشتر خودم را می‌شناسم؟ یا بیشتر از خودم فاصله می‌گیرم؟» اگر پاسخ، دومی است، شاید وقت آن باشد که به کیفیت بازتابی که از دیگری می‌گیری، دوباره نگاه کنی.